Türk Vatandaşlığının Kazanılması Ve Kaybedilmesi

Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Vatandaşlık veya bir diğer adıyla yurttaşlık, bir bireyin bir devlete hukuki bağ ile bağlı olması siyasal ve toplumsal alanda yer etmesi anlamını taşımaktadır. ‘’Vatandaşlık, hukuksal eşitlik söylemi sayesinde toplumsal bütünlük sağlama ve bireyleri toplumun eşit üyeleri haline getirmesiyle aynı zamanda çeşitli hak taleplerinin birbiriyle çatıştığı bir zemin yaratma potansiyeline de sahiptir’’*

Ülkemiz coğrafyasının bulunduğu mevcut konumdan dolayı komşu ülkelerin kendi içlerinde yaşadıkları sorunlar sebebiyle birçok insan artık devletine olan bağlılıktan kopmuş, kendilerine yeni bir yaşam alanı, yeni bir siyasal yapı arayışı içine girmişlerdir. Maalesef son zamanlarda yaşanan savaş, soykırım ve çeşitli terör eylemlerinden dolayı bezen çeşitli ülke vatandaşları yerleşik düzenlerini bırakarak Türkiye Cumhuriyetine sığınmaktan başka çözüm bulamamıştır ve bu da Türk vatandaşlığının nasıl ve hangi şartlarda kazanılabileceği sorularını ortaya çıkarmıştır. Kısacası bir birey ile devlet arasında karşılıklı hak ve yükümlülüklere dayanan hukuki ilişki denebilir.

Türk vatandaşlığının kazanılmasının çeşitli yolları mevuttur;

➢ Doğumla Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı, soy bağı veya doğum yeri esasına göre kendiliğinden kazanılır. Doğumla kazanılan vatandaşlık doğum anından itibaren hüküm ifade eder. Soy bağı ile kazanılan vatandaşlık, çocuğun doğumu anında soy bağı ile bağlı bulunduğu Türk vatandaşı ana veya babanın vatandaşlığını kazanmasını ifade eder.

➢ Sonradan Türk Vatandaşlığının Kazanılması

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununu madde 11

Aşağıda vatandaşlığın genel hükümlere göre kazanılma şartlarını gösteren

unsurlar bulunmaktadır. Bu şartları taşıyan yabancılar, başvuru yaptıkları

takdirde bakanlık onay verirse vatandaşlık kazanabilirler.

1. Kendi millî kanununa, vatansız ise 4721 sayılı Türk Medenî Kanununa göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak.

2. Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye'de kesintisiz beş yıl ikamet etmiş olmak.

3. Türkiye'de yerleşmeye karar verdiğini; Türkiye'de taşınmaz mal edinmek, iş kurmak, yatırım yapmak, ticaret ve iş merkezini Türkiye'ye nakletmek, çalışma iznine tabi olarak bir iş yerinde çalışmak ve benzeri davranışlarla teyit etmiş olmak veya Türk vatandaşı ile evlenmek, ailece müracaat etmek, daha önce Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana, baba, kardeş ya da çocuk sahibi olmak veya eğitimini Türkiye'de tamamlamak.

4. Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak.

5. Toplum içinde birlikte yaşamanın gerektirdiği sorumluluk duygusu ile davranarak iyi ahlak sahibi olduğunu göstermek, davranışları ile çevresine güven vermek, toplumca hoş karşılanmayan ve toplum değerlerine aykırı kötü alışkanlığı bulunmamak.

6. Toplumsal yaşama uyum sağlayabilecek düzeyde Türkçe konuşabilmek.

7. Türkiye'de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak.

8. Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak.

➢ Evlat Edinilme Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen ergin olmayan yabancı kişi; milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla, Türk vatandaşlığını kazanabilir.

➢ Seçme Hakkı İle Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden ana veya babalarına bağlı olarak vatandaşlığımızı kaybetmiş olan ve ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde Türk vatandaşlığını kazanmak üzere yazılı bildirimde bulunan kişiler seçme hakkını kullanmak suretiyle Türk vatandaşlığını kazanabilirler. Seçme hakkı ile Türk vatandaşlığının kaybı, bu hakkın kullanılmasına dair şartların varlığının tespitine ilişkin Bakanlığın karar tarihinden itibaren hüküm ifade eder.

➢ Göçmen Olarak Türk Vatandaşlığının Kazanılması

5543 sayılı İskân Kanununa göre işlemleri tamamlanarak göçmen olarak kabul edilen kişilerin vatandaşlık dosyası il göç idaresi müdürlüğünce düzenlenir ve Bakanlığa gönderilir. Türk vatandaşlığını kazanmak üzere Bakanlığa gönderilen yabancının dosyası incelenir ve kişinin Türk vatandaşlığını kazanması için Bakanlar Kuruluna teklifte bulunulur. Bakanlar Kurulu kararı ile Türk vatandaşlığı kazanılabilir.

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 12 nci maddesi uyarınca:

Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Bakanlığın teklifi, Bakanlar Kurulunun kararı ile aşağıda belirtilen yabancılar Türk vatandaşlığını kazanabilirler. ( (d) Göçmen olarak kabul edilen kişiler. )

➢ Evlenme Yoluyla Türk Vatandaşlığına Kazanılması

Bir Türk vatandaşı ile evlilik, doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz. En az üç yıldan beri bir Türk vatandaşı ile evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvurabilirler. Aşağıda yazılı şartlar vatandaşlık kazanma seçenekleri arasında güven ilişkisine ve iyi niyet temellerine dayalı tek seçenektir. Vatandaşlık için standart prosedür haricinde aynı zamanda evlilik bağını yalnızca vatandaşlık kazanmak için değil gerçek iradelerin ortaya konularak yapıldığı varsayılır. Ancak taraflar arasındaki ilişki vatandaşlık kazanıldıktan sonra biterse kanuna göre burada tarafların niyetine ve evlenme amaçlarına bakarak vatandaşlığın devam edip etmemesine karar verir.

Başvuru tarihinden sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde aile birliği içinde yaşama şartı aranmaz.

• Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancılar evlenmenin butlanına

karar verilmesi halinde evlenmede iyi niyetli iseler Türk vatandaşlığını

muhafaza ederler.

• Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancının evliliğinin butlanına

karar verilmesi halinde, Türk vatandaşlığını muhafaza edip etmeyeceği

konusu Valilik aracılığıyla Bakanlıktan sorulur.

• 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 16 ncı maddesi uyarınca:

1. Bir Türk vatandaşı ile evlenme doğrudan Türk vatandaşlığını

kazandırmaz. Ancak bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli

olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını

kazanmak üzere başvuruda bulunabilir. Başvuru sahiplerinde;

▪ Aile birliği içinde yaşama,

▪ Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama,

▪ Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil

edecek bir hali bulunmama şartları aranır.

2. Başvurudan sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin

sona ermesi halinde birinci fıkranın (a) bendindeki şart aranmaz.

3. Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancılar evlenmenin

butlanına karar verilmesi halinde evlenmede iyi niyetli iseler Türk

vatandaşlığını muhafaza ederler.

Türk Vatandaşlığı Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 20. Maddesine 12/12/2016 tarihli ve 2016/9601 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Ek fıkra eklenmiş olup bu fıkrada belli bir fiyatın üstünde taşınmaz sahibi olup da bunu 3 yıl satmamayı taahhüt ederseniz Türk vatandaşlığı alabileceğinizden bahsedilmiştir.

Bu maddede Türk vatandaşlığının istisnai olarak kazanılması ve başvuru için gerekli

belgeler ve yapılacak işlemler düzenlenmiştir.

Bunlar;

Aşağıdaki şartlardan herhangi birini sağlayan yabancı, Kanunun 12 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında Cumhurbaşkanı kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir

a) En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirdiği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca tespit edilen,

b) En az 400.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı veya kat mülkiyeti ya da kat irtifakı kurulmuş, en az 400.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarı peşin olarak yatırılan taşınmazın satışının vaat edildiğine dair noterden düzenlenen sözleşmenin üç yıl süreyle devri ve terkini yapılmayacağı taahhüdüyle tapu siciline şerh edildiği Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca tespit edilen, (2)(3)

c) En az 50 kişilik istihdam oluşturduğu Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca tespit edilen,

ç) En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası mevduatı üç yıl tutma şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren bankalara yatırdığı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilen,

d) En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında Devlet borçlanma araçlarını üç yıl tutmak şartıyla satın aldığı Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit edilen.

e) (Ek: 13/3/2017-2017/10008 K.; Değişik: R.G. 19/9/2018-30540 -CK-106/1 md.) En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında gayrimenkul yatırım fonu katılma payı veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma payını en az üç yıl elinde tutma şartıyla satın aldığı Sermaye Piyasası Kurulunca tespit edilen.

(3) Türk vatandaşlığını istisnai olarak kazanmak isteyen yabancı hakkında Bakanlığın yazılı talimatı üzerine müracaat makamlarınca gerekli evraklar düzenlenmişse karar verilir.

** Doğumla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı olup Türk vatandaşlığını

kazanmak isteyen kişiler, Türk vatandaşı olmak istediklerini yazılı olarak beyan

ettikleri takdirde, Türk vatandaşlığını Bakanlık kararı ile kazanırlar.

Statünüze göre başvuru formlarına ulaşmak için https://www.nvi.gov.tr/turk-vatandasliginin- kazanilmasi adresini ziyaret edebilirsiniz.Türk Vatandaşlığının Kaybedilmesi 1997 tarihli Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi’nin vatandaşlıkla ilgili ilkelerin yer aldığı 4. maddesinde; Hiç kimse keyfi olarak vatandaşlığından mahrum edilemez denmek suretiyle vatandaşlıktan çıkarılmanın ağır bir yaptırım olduğu ve bunun keyfiyetten uzak bir yaptırım olduğundan bahsetmiştir. Vatandaşlıktan çıkarılmak kanunda sayılan belli şartların varlığı halinde mevcuttur. Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 25. maddesinde Türk vatandaşlığından çıkmanın şartları düzenlenmiştiri bu şartlar gerçekleşirse İçişleri Bakanlığı kararıyla vatandaşlığınıza son verilebilir. Ancak vatandaşlıktan çıkmak her zaman bir yaptırım olarak karşımıza çıkmaz. Bazı durumlarda birey kendi iradesiyle vatandaşlıktan çıkmak için başvuruda bulunabilir.

Türk vatandaşlığının kaybedilmesinin çeşitli yolları mevuttur;

➢ İzin Almak Suretiyle Türk Vatandaşlığından Çıkma

Bir Türk vatandaşının talebi üzerine Bakanlık kararı ile başka bir devlet vatandaşlığına geçmek için Türk vatandaşlığından çıkmak için izin verilebilir. 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun

25 inci maddesi uyarınca:

1. Türk vatandaşlığından çıkmak için izin isteyen kişilere aşağıdaki şartları taşımaları halinde Bakanlıkça çıkma izni veya çıkma belgesi verilebilir.

a) Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak.

b) Yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olmak veya kazanacağına ilişkin inandırıcı belirtiler bulunmak.

c) Herhangi bir suç veya askerlik hizmeti nedeniyle aranan kişilerden olmamak.

ç) Hakkında herhangi bir mali ve cezai tahdit bulunmamak.

➢ Seçme Hakkı İle Türk Vatandaşlığının Kaybı

Türk vatandaşlığını aşağıda belirtilen nedenlerle kazanmış olan ve ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde Türk vatandaşlığından ayrılmak üzere yazılı bildirimde bulunan kişiler Türk vatandaşlığından ayrılabilirler:

a) Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle doğumla Türk vatandaşı olanlardan yabancı ana veya babanın vatandaşlığını doğumla veya sonradan kazananlar,

b) Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle Türk vatandaşı olanlardan doğum yeri esasına göre yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar,

c) Evlat edinilme yoluyla Türk vatandaşlığını kazananlar,

ç) Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan yabancı ana veya babasının vatandaşlığını kazananlar,

d) Herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazananlar.

Vatandaşlığın kaybı ilgili kişiyi vatansız kılacak ise seçme hakkı kullanılamaz.

5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 34 üncü maddesi uyarınca:

1. Aşağıda durumları belirtilenler, ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde Türk vatandaşlığından ayrılabilirler.

a) Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle doğumla Türk vatandaşı olanlardan yabancı ana veya babanın vatandaşlığını doğumla veya sonradan kazananlar.

b) Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle Türk vatandaşı olanlardan doğum yeri esasına göre yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar.

c) Evlat edinilme yoluyla Türk vatandaşlığını kazananlar.

ç) Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan yabancı ana veya babasının vatandaşlığını kazananlar.

d) Herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazananlar.

2. Yukarıdaki hükümler gereğince vatandaşlığın kaybı ilgiliyi vatansız kılacak ise seçme hakkı kullanılamaz.

➢ Türk Vatandaşlığının Kaybettirilmesi

Kanunda sayılan eylemlerde bulundukları tespit edilen kişilerin Türk vatandaşlığının yetkili makam kararıyla resen kaybettirilmesidir.

5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 29 uncu maddesi uyarınca:

1. Aşağıda belirtilen eylemlerde bulundukları resmi makamlarca tespit edilen kişilerin Türk vatandaşlığı Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu kararı ile kaybettirilebilir.

a) Yabancı bir devletin, Türkiye'nin menfaatlerine uymayan herhangi bir hizmetinde bulunup da bu görevi bırakmaları kendilerine yurt dışında dış temsilcilikler, yurt içinde ise mülki idare amirleri tarafından bildirilmesine rağmen, üç aydan az olmamak üzere verilecek uygun bir süre içerisinde kendi istekleri ile bu görevi bırakmayanlar.b) Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin her türlü hizmetinde Bakanlar Kurulunun izni olmaksızın kendi istekleriyle çalışmaya devam edenler.

c) İzin almaksızın yabancı bir devlet hizmetinde gönüllü olarak askerlik yapanlar.

2. 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 302 nci, 309 uncu, 310 uncu, 311 inci, 312 nci, 313 üncü, 314 üncü ve 315 inci maddelerinde yazılı suçlar nedeniyle hakkında soruşturma veya kovuşturma yürütülen ve yabancı ülkede bulunması nedeniyle kendisine ulaşılamayan vatandaşlar, bu durumun soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı veya kovuşturma aşamasında mahkeme tarafından öğrenilmesinden itibaren bir ay içinde kaybettirilmesi amacıyla Bakanlığa bildirilir. Bakanlıkça Resmî Gazete'de yapılan yurda dön ilanına rağmen üç ay içinde yurda dönmemeleri halinde, bu kişilerin Türk vatandaşlıkları Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu kararıyla kaybettirilebilir.

** • Türk vatandaşlığının kaybettirilmesi Bakanlar Kurulu kararının Resmi Gazete'de

yayımlandığı tarihten itibaren hüküm ifade eder.

• Kaybettirme kararları şahsidir, ilgilinin eş ve çocuklarına tesir etmez.

Statünüze göre başvuru formlarına ulaşmak için

https://www.nvi.gov.tr/turk-vatandasliginin-kaybedilmesi adresini ziyaret edebilirsiniz.